Công thức tính chi phí sản xuất đơn giản, ai cũng làm được

Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã tác động sâu rộng đến mọi khía cạnh của đời sống, trong đó có sản xuất kinh doanh. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc nắm vững chi phí sản xuất không chỉ là một kiến thức cơ bản mà còn là yếu tố then chốt quyết định thành bại của doanh nghiệp. Vậy chi phí sản xuất là gì và được tính toán như thế nào? Cùng Tamnhindautu tìm hiểu chi tiết trong nội dung dưới đây!

Chi phí sản xuất là gì?

Chi phí sản xuất là tổng các khoản chi tiêu mà doanh nghiệp phải bỏ ra để sản xuất một sản phẩm. Bao gồm chi phí cho nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp và các chi phí chung trong quá trình sản xuất.

Quản lý chi phí sản xuất hiệu quả là yếu tố quyết định đến chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Khi chi phí được kiểm soát tốt, doanh nghiệp có thể sản xuất ra sản phẩm chất lượng cao với giá thành hợp lý, đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tăng lợi nhuận.

Những đặc điểm cần biết về chi phí sản xuất

Các đặc điểm chính của chi phí 

sản xuất bao gồm:

• Tính đa dạng: Chi phí sản xuất bao gồm rất nhiều loại chi phí khác nhau, từ chi phí trực tiếp (như nguyên vật liệu, nhân công trực tiếp) đến chi phí gián tiếp (như khấu hao máy móc, chi phí quản lý).
• Tính biến động: Có thể thay đổi theo thời gian và theo từng sản phẩm, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như giá cả nguyên vật liệu, lương nhân công, công suất sản xuất…
• Tính liên quan – ảnh hưởng: Chi phí sản xuất có mối liên hệ chặt chẽ với quy mô sản xuất, công nghệ sản xuất, hiệu quả quản lý, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành, khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của doanh nghiệp
• Tính cần thiết: Là một yếu tố bắt buộc phải có trong quá trình sản xuất kinh doanh.

Chi phí sản xuất gồm nhiều loại chi phí khác nhau, có thể biến động theo thời gian

Tầm quan trọng và ý nghĩa của chi phí sản xuất

Chi phí sản xuất đóng vai trò cốt lõi trong hoạt động kinh doanh của mọi doanh nghiệp. Nắm vững và quản lý hiệu quả các khoản chi phí này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận mà còn là yếu tố quyết định sự thành công và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Thêm vào đó, chi phí sản xuất là nền tảng để doanh nghiệp xây dựng kế hoạch tài chính, xác định giá bán sản phẩm và đưa ra các quyết định kinh doanh quan trọng. Chỉ cần phân tích chi tiết các khoản chi phí, doanh nghiệp có thể phát hiện ra những điểm yếu, tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả hoạt động. 

Không chỉ vậy, quản lý chi phí sản xuất còn giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh chóng với những biến động của thị trường và đảm bảo sự bền vững trong kinh doanh.

Đối với nhà quản lý, phân tích chi phí sản xuất là công cụ hữu hiệu để đánh giá hiệu quả hoạt động, đưa ra các quyết định đầu tư đúng đắn và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Còn đối với Nhà nước, việc nắm bắt thông tin về chi phí sản xuất của các doanh nghiệp giúp xây dựng các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đảm bảo sự ổn định của thị trường.

Quản lý tốt chi phí quản lý giúp doanh nghiệp tối ưu giá thành, tăng lợi nhuận

5 Cách phân loại chi phí sản xuất

Để tìm được cách tính chi phí sản xuất phù hợp, trước tiên doanh nghiệp cần xác định mục đích tính để làm gì:

Theo tính chất kinh tế

Dựa trên tính chất kinh tế, chi phí sản xuất được chia thành 3 loại khác nhau. Trong đó, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp là những khoản chi tiêu có thể liên kết trực tiếp với từng sản phẩm, giúp doanh nghiệp dễ dàng tính toán giá thành sản phẩm.

Ngược lại, chi phí sản xuất chung là những khoản chi tiêu chung cho toàn bộ quá trình sản xuất, khó phân bổ cụ thể cho từng sản phẩm, đòi hỏi doanh nghiệp phải sử dụng các phương pháp phân bổ chi phí phù hợp.

Chi phí sản xuất gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung

Theo mục đích và công dụng

Chi phí sản xuất là tổng hợp của nhiều loại chi phí khác nhau, được phân loại dựa trên công dụng và mục đích sử dụng. Ngoài chi phí trực tiếp cho nguyên vật liệu và nhân công, doanh nghiệp còn phải đối mặt với nhiều loại chi phí gián tiếp khác như chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí bảo dưỡng, chi phí dịch vụ bên ngoài, chi phí dụng cụ sản xuất. Thêm vào đó còn là các chi phí phát sinh từ hoạt động nghiên cứu và phát triển, quản lý sản xuất.

Theo mục đích, chi phí sản xuất gồm chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp

Theo khối lượng sản phẩm và công việc hoàn thành

Dựa trên mối quan hệ với khối lượng sản xuất, chi phí sản xuất có thể chia thành hai loại chính là chi phí biến đổi và chi phí cố định.

Chi phí biến đổi là những chi phí thay đổi trực tiếp và tỉ lệ thuận với mức độ hoạt động sản xuất. Có nghĩa là khi sản lượng tăng lên, chi phí biến đổi cũng tăng theo và ngược lại. Ví dụ điển hình là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng để sản xuất sản phẩm. 

Ngược lại, chi phí cố định là những chi phí không thay đổi trong ngắn hạn, bất kể sản lượng có biến động như thế nào. Các chi phí này thường liên quan đến tài sản cố định của doanh nghiệp như máy móc, thiết bị và các khoản phí cố định khác như bảo hiểm.

Theo khối lượng sản phẩm, chi phí sản xuất được chia thành chi phí biến đổi và chi phí cố định

Ví dụ chi phí nguyên vật liệu để sản xuất một chiếc bánh mì sẽ tăng lên khi doanh nghiệp sản xuất thêm bánh mì. Ngược lại, chi phí cố định như tiền thuê nhà xưởng sẽ không thay đổi dù doanh nghiệp có sản xuất nhiều hay ít bánh mì hơn.

Theo quy trình công nghệ sản xuất

Khi phân tích chi phí sản xuất theo góc độ quy trình công nghệ, ta có thể chia thành ba loại chính.

• Chi phí nguyên liệu là những khoản chi tiêu trực tiếp liên quan đến việc mua và sử dụng nguyên vật liệu đầu vào để tạo ra sản phẩm.
• Chi phí lao động bao gồm các khoản chi trả cho nhân công trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất, từ khâu chuẩn bị nguyên vật liệu đến khi hoàn thành sản phẩm.
• Chi phí sản xuất chung không thể xác định một cách rõ ràng và trực tiếp cho từng loại nguyên vật liệu hoặc lao động, như chi phí khấu hao máy móc, chi phí bảo trì, chi phí quản lý sản xuất.

Chi phí sản xuất gồm chi phí nguyên liệu, chi phí lao động và chi phí sản xuất chung

Ví dụ: Trong quá trình sản xuất một chiếc bánh mì, chi phí nguyên liệu bao gồm giá của bột mì, men, trứng và các nguyên liệu khác. Chi phí lao động là tiền lương trả cho người thợ làm bánh. Ngoài ra, còn có những chi phí chung như tiền điện, tiền nước, tiền thuê nhà xưởng, đây là những chi phí không thể tính trực tiếp vào một chiếc bánh mì cụ thể.

Theo phương pháp tập hợp chi phí

Phương pháp đầu tiên là phân loại theo đối tượng chịu chi phí, nghĩa là ta sẽ tập hợp các chi phí liên quan đến một sản phẩm, một bộ phận hoặc một phân xưởng cụ thể. Phương pháp thứ hai là phân loại theo yếu tố tạo nên chi phí, tức là ta sẽ chia chi phí thành các loại khác nhau dựa trên nguồn gốc của chúng, chẳng hạn như chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công và chi phí sản xuất chung…

Chia chi phí thành các loại khác nhau dựa trên nguồn gốc

Ví dụ: Bạn có một nhà máy sản xuất ô tô. Để quản lý chi phí, bạn có thể phân loại chi phí theo từng dòng xe (đối tượng chịu chi phí) hoặc theo các yếu tố như chi phí thép, chi phí sơn, chi phí nhân công lắp ráp (yếu tố tạo nên chi phí).

Công thức tính chi phí sản xuất

Công thức tính chi phí sản xuất không phải là một công thức cố định mà có thể thay đổi tùy thuộc vào đặc thù của từng sản phẩm, ngành nghề và quy mô sản xuất của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhìn chung, chi phí sản xuất bao gồm, chi phí máy móc thiết bị, chi phí quản lý và các chi phí phát sinh khác.

Có nhiều cách tính chi phí sản xuất, tuy nhiên có thể áp dụng chung theo 1 công thức

Chi phí sản xuất = Chi phí nguyên vật liệu + Chi phí lao động sản xuất + Chi phí máy móc và thiết bị + Chi phí quản lý sản xuất + Chi phí khác

Trong đó:

• Chi phí nguyên vật liệu: Bao gồm tất cả các chi phí liên quan đến mua và xử lý nguyên liệu sản xuất sản phẩm. Chi phí nguyên liệu = Số lượng nguyên liệu cần x Giá trị nguyên liệu một đơn vị.
• Chi phí lao động sản xuất: Gồm các chi phí liên quan đến tiền lương và phúc lợi của nhân viên tham gia vào quá trình sản xuất. Chi phí lao động sản xuất = (Số giờ lao động cần thiết) x (Mức lương trung bình của lao động sản xuất)
• Chi phí máy móc và thiết bị: Là chi phí sử dụng, bảo trì máy móc, thiết bị sản xuất. Chi phí máy móc và thiết bị = (Giá trị máy móc và thiết bị)/(Tuổi thọ trung bình của máy móc và thiết bị)
• Chi phí quản lý sản xuất: Chi phí liên quan đến quản lý, giám sát quá trình sản xuất. Chi phí quản lý sản xuất = (Lương và phúc lợi của nhân viên quản lý sản xuất) + (Chi phí vận hành cơ sở sản xuất)
• Chi phí khác: Gồm các chi phí không thuộc danh mục trên như vận chuyển, bảo hiểm, thuê mặt bằng…

Ví dụ: Để tính chi phí sản xuất một chiếc bánh mì, chúng ta cần tính tổng chi phí của bột mì, men, trứng (nguyên vật liệu), tiền lương của người thợ làm bánh (lao động), chi phí khấu hao lò nướng (máy móc thiết bị), tiền điện, tiền nước (chi phí khác). Mỗi loại chi phí này sẽ được tính toán dựa trên số lượng và giá thành tương ứng.

Ví dụ về chi phí sản xuất trong doanh nghiệp

Giá của một hộp sữa Vinamilk quen thuộc trên bàn ăn của chúng ta không chỉ đơn thuần gồm chi phí nguyên liệu và chi phí nhân công, mà còn các loại chi phí khác bao gồm:

Chi phí nguyên liệu: Để làm ra một lít sữa tươi, Vinamilk cần thu mua một lượng sữa tươi nguyên chất từ các trang trại. Giá của sữa tươi này có thể thay đổi theo mùa, thời tiết và tình hình dịch bệnh của đàn bò. Ngoài ra, các nguyên liệu khác như đường, bột sữa, hương liệu tự nhiên cũng có giá cả biến động.

Chi phí nhân công: Từ những người nông dân vắt sữa, công nhân vận hành máy móc, kỹ sư chất lượng đến đội ngũ quản lý, mỗi người đều đóng góp một phần vào quá trình sản xuất. Lương của họ, các khoản đóng góp bảo hiểm, phúc lợi xã hội đều là những khoản chi phí nhân công mà Vinamilk phải cân đối.

Chi phí máy móc và thiết bị: Các nhà máy sản xuất sữa của Vinamilk được trang bị những máy móc hiện đại như máy tiệt trùng, máy đóng gói, máy kiểm tra chất lượng. Quá trình mua sắm, bảo dưỡng, sửa chữa những thiết bị này đòi hỏi một khoản đầu tư lớn và thường xuyên.

Chi phí năng lượng: Quá trình sản xuất sữa tiêu tốn rất nhiều năng lượng, từ điện năng để vận hành máy móc đến nhiên liệu cho các phương tiện vận chuyển. Giá cả điện, nhiên liệu luôn biến động, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí sản xuất của Vinamilk.

Chi phí nghiên cứu và phát triển: Để tạo ra những sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, Vinamilk phải đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Quá trình nghiên cứu công thức mới, thiết kế bao bì mới, thử nghiệm sản phẩm đều tốn kém.

Chi phí quảng cáo và tiếp thị: Để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng, Vinamilk phải chi một khoản lớn cho các hoạt động quảng cáo trên truyền hình, báo chí, mạng xã hội. Các chương trình khuyến mãi, sự kiện cũng tiêu tốn một phần ngân sách marketing.

Chi phí vận chuyển và phân phối: Sau khi sản xuất, sữa phải được vận chuyển đến các kho hàng, đại lý và cuối cùng là các cửa hàng. Chi phí vận chuyển bằng xe tải, tàu hỏa, máy bay, cùng với chi phí bảo quản hàng hóa trong quá trình vận chuyển là những khoản chi phí không nhỏ.

Giá bán một hộp sữa Vinamilk bao gồm các chi phí cấu thành sản phẩm

Tất cả những chi phí trên cộng lại tạo thành giá thành sản phẩm. Để đảm bảo lợi nhuận và duy trì vị thế dẫn đầu trên thị trường, Vinamilk luôn tìm cách tối ưu hóa các chi phí này, đồng thời không ngừng cải tiến chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

Làm thế nào để tối ưu hóa chi phí sản xuất?

Để tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và giảm thiểu chi phí, doanh nghiệp cần tập trung vào một số giải pháp quan trọng. Đầu tiên, doanh nghiệp cần cải tiến quy trình sản xuất, loại bỏ các công đoạn không cần thiết, ứng dụng công nghệ, máy móc hiện đại. Công đoạn này giúp doanh nghiệp có thể nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian sản xuất và giảm thiểu sai sót.

Cải tiến quy trình sản xuất là một trong những cách phổ biến để tối ưu hóa chi phí

Bên cạnh đó, tối ưu hóa chi phí lưu kho cũng đóng vai trò quan trọng. Thông qua giảm lượng hàng tồn kho, tận dụng tối đa không gian kho và áp dụng các phương pháp bảo quản hiệu quả, doanh nghiệp có thể tiết kiệm đáng kể chi phí.

Đồng thời, đề xuất tìm kiếm các nhà cung cấp nguyên vật liệu uy tín và có giá cả cạnh tranh cũng giúp giảm thiểu chi phí sản xuất. Ngoài ra, tuyển dụng và đào tạo đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn cao không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn góp phần tăng năng suất lao động.

Cuối cùng, tối ưu hóa chi phí quản lý thông qua đề mục giảm số lượng nhân viên quản lý, sử dụng các phần mềm quản lý hiệu quả và thực hiện các biện pháp tiết kiệm chi phí khác cũng là một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.

So sánh giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm

Giá thành sản phẩm và chi phí sản xuất là hai khái niệm có mối quan hệ mật thiết với nhau trong quá trình sản xuất kinh doanh. Chi phí sản xuất đại diện cho tổng thể các khoản chi tiêu phát sinh để tạo ra sản phẩm, từ nguyên vật liệu, nhân công đến các chi phí quản lý. Trong khi đó, giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí sản xuất đã được chuyển vào sản phẩm cuối cùng.

Chi phí sản xuất khác với giá thành sản phẩm

Nói cách khác, chi phí sản xuất chính là nền tảng để hình thành nên giá thành sản phẩm. Mối quan hệ này được thể hiện rõ ràng qua công thức tính toán giá thành sản phẩm, trong đó giá thành sản phẩm được xác định bằng tổng chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ cộng với chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ và trừ đi chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ.

Do đó, việc quản lý và kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất là yếu tố quyết định trực tiếp đến giá thành sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về chi phí sản xuất

1. Chi phí sản xuất được xác định như thế nào?

Chi phí sản xuất là tổng các khoản chi tiêu mà một doanh nghiệp phải bỏ ra để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ. Để một khoản chi tiêu được tính vào chi phí sản xuất, nó phải có mối liên hệ trực tiếp và cần thiết đến quá trình sản xuất đó. Các yếu tố bao gồm chi phí nguyên vật liệu, lao động trực tiếp, tiền bản quyền, thuế liên quan đến sản xuất, và các khoản chi phí khác có thể xác định được rõ ràng là đóng góp tạo ra doanh thu cho doanh nghiệp. 

Ngành sản xuất và dịch vụ đều có những đặc thù riêng về cấu trúc chi phí sản xuất, nhưng điểm chung là tất cả đều hướng đến mục tiêu cuối cùng là tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ có giá trị.

2. Công thức tính chi phí sản xuất bắt buộc các yếu tố nào?

Chi phí sản xuất là tổng hợp các khoản chi tiêu mà một doanh nghiệp phải bỏ ra để tạo ra một sản phẩm hoặc dịch vụ. Khi tính toán chi phí sản xuất, chúng ta thường phân loại thành hai loại chính: chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. Chi phí trực tiếp liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất sản phẩm, ví dụ như nguyên vật liệu và tiền lương của công nhân trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất.

Trong khi đó, chi phí gián tiếp là những chi phí không thể trực tiếp liên kết với một sản phẩm cụ thể, như tiền thuê nhà, điện nước, bảo hiểm, hay lương của nhân viên quản lý. Để tính toán tổng chi phí sản xuất của một sản phẩm, chúng ta cộng tổng tất cả các chi phí trực tiếp và gián tiếp liên quan. Sau đó, để xác định chi phí sản xuất bình quân cho mỗi đơn vị sản phẩm, ta chia tổng chi phí sản xuất đó cho số lượng sản phẩm được tạo ra trong một kỳ nhất định.

3. Chi phí sản xuất có phải chi phí chế tạo không?

Chi phí sản xuất và chi phí chế tạo là hai khái niệm thường bị nhầm lẫn với nhau. Vai trò chi phí sản xuất bao hàm toàn bộ các khoản chi tiêu mà một doanh nghiệp phải bỏ ra để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ, từ khâu nguyên liệu đầu vào cho đến khi sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Bao gồm cả các chi phí trực tiếp liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất như nguyên vật liệu, lao động trực tiếp, và cả các chi phí gián tiếp như tiền thuê nhà, điện nước, marketing, quản lý.

Trong khi đó, chi phí chế tạo chỉ tập trung vào những khoản chi phí phát sinh trực tiếp trong quá trình biến đổi nguyên vật liệu thành sản phẩm cuối cùng, chủ yếu là chi phí nguyên vật liệu và lao động trực tiếp. Nói cách khác, chi phí chế tạo là một phần của chi phí sản xuất, và nó chỉ phản ánh một khía cạnh hẹp trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Tóm lại, chi phí sản xuất là một yếu tố cốt lõi quyết định đến sự thành công của doanh nghiệp. Hiểu rõ về chi phí sản xuất không chỉ giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác mà còn góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu lãng phí và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường. Hy vọng những thông tin Tamnhindautu sẽ là nguồn tài liệu hữu ích giúp các nhà quản lý và doanh nghiệp trong quá trình điều hành và phát triển.